Representatieve dijkwoning

door Ed Hupkens

De dijkwoning aan de Graaf van Solmsweg 18 in Engelen bestaat uit drie bouwdelen en is begin 20e eeuw gebouwd. Het eerste bouwdeel (A) is evenwijdig aan de straat en het water georiënteerd. Dwars hierop is het tweede bouwdeel (B) gerealiseerd, waardoor de T-vormige hoofdvorm ontstaat. Aan de zuidzijde van dit tweede bouwdeel bevindt zich een klein, eenlaags bouwdeel (C) onder een lessenaardak. Dwars hierop is in de tweede helft van de 20e eeuw een houten schuur onder een zadeldak opgericht. Sinds juni 2004 is het dijkhuis een gemeentelijk monument.

Het pand Graaf van Solmsweg 18 in Engelen is representatief als dijkwoning. Foto: Josephine Peren.

De westgevel bestaat uit twee delen. Het linkerdeel is de risalerende kopgevel van bouwdeel A, het rechterdeel is de lijstgevel van bouwdeel B. De kopgevel heeft drie vensteropeningen onder een steens segmentboog met hardstenen sluitsteen. De twee vensters op de begane grond hebben een T-raam, hert venster op de zolderverdieping heefstolpramen. De drie vensteropeningen hebben een hardstenen onderdorpel, de boogvelden onder de segmentbogen zijn voorzien van siermetselwerk. De windveer van het buiten het gevelvlak uitkragende dakvlak heeft een fraai gedecoreerde hanenbalk en makelaar (= middenstijl van een dakspant).
De lijstgevel van het bouwdeel B heeft op het niveau van de zoldervloer een decoratieve lijst in baksteen, waarin drie grote en zwaar geornamenteerde sierankers zijn opgenomen. De geprofileerde bakgoot wordt gedragen door kwartronde consoles. Links in de gevel bevindt zich de voordeur met bovenlicht. Het portiek voor de deur heeft een met oud-Hollandse pannen gedekt lessenaardak en een bakgoot op consoles. De kolom op de hoek van het portiek is bijzonder rijk geornamenteerd. Het dakschild heeft een modern zolderraam en een forse schoorsteen met een fraai gedecoreerd schoorsteenanker.
De kopgevel van het bouwdeel B heeft op de begane grond een grote vensteropening onder een steens segmentboog, die opgenomen is in een lijst van siermetselwerk. Het venster heeft een breed, tweeruits middenraam met aan weerszijden een smal raam, alle voorzien van een bovenlicht. Het kozijnhout is voorzien van een fraaie profilering. De vensteropening op het zolderniveau heeft een steens segmentboog, een van siermetselwerk voorzien boogvlak en een hardstenen onderdorpel. Ook hier is een windveer met hanenbalk en makelaar.
De achtergevel van de bouwdelen A en B gaan grotendeels schuil achter het eenlaagse bouwdeel C en de dwars hierop gebouwde schuur. De gemetselde achtergevels van de bouwdelen A en B hebben een kroonlijst, die identiek is aan de lijst van de voorgevel. In de achtergevel van bouwdeel C is een smalle gevelopening met daarachter een driezijdig venster zichtbaar. Deze gevel is voorzien van een mastiekgoot.

'n Lutske Brabants, zondag 30 juli 2022

Graaf van Solmsweg 18

Beschrijving

Algemeen:

Het hoofdbouwdeel van deze vroeg twintigsteeeuwse dijkwoning aan de noordzijde van de Graaf van Solmsweg omvat een begane grond en een zolderverdieping onder een met gesmoorde kruispannen gedekt, samengesteld zadeldak. De woning bestaat uit drie bouwdelen. Het eerste bouwdeel (A) is evenwijdig aan de straat en het water georiënteerd. Dwars hierop is het tweede bouwdeel (B) gerealiseerd waardoor de T-vormige hoofdvorm ontstaat. Aan de zuidzijde van dit tweede bouwdeel bevindt zich een klein eenlaags bouwdeel (C) onder een lessenaardak. Dwars hierop is in de tweede helft van de twintigste eeuw een houten schuur onder een zadeldak gerealiseerd. De bouwdelen A, B en C zijn in één fase tot stand gekomen.

Voorgevel (Westgevel):

De westgevel is in kruisverband gemetseld, is voorzien van een bakstenen plint die is afgedekt met geglazuurde stenen en bestaat uit twee delen. Het linkerdeel is de risalerende kopgevel van het bouwdeel A, het rechterdeel is de lijstgevel van het bouwdeel B. De kopgevel bevat drie vensteropeningen onder een steens segmentboog met hardstenen sluitsteen. De twee vensteropeningen op het begane-grondniveau zijn voorzien van een T-venster, het venster op de zolderverdieping is voorzien van stolpramen. De drie vensteropeningen hebben een hardstenen onderdorpel, de boogvelden onder de segmentbogen zijn voorzien van siermetselwerk. De onderdorpels op de begane grond zijn opgenomen in een rollaag van donkergrijze bakstenen. De windveer van het buiten het gevelvlak uitkragende dakvlak is voorzien van een fraai gedecoreerde hanenbalk en makelaar. De lijstgevel van het bouwdeel B is op het niveau van de zoldervloer voorzien van een decoratieve lijst in baksteen waarin drie grote en zwaar geornamenteerde sierankers zijn opgenomen. De geprofileerde bakgoot wordt gedragen door kwartronde consoles. Deze consoles zijn opgenomen in een lijst van siermetselwerk die aan de onderzijde wordt afgesloten met een uitkragende strekkenlaag van grijze bakstenen. Links in de gevel bevindt zich de voordeur met bovenlicht. Het portiek voor de deur heeft een met oud Hollandse pannen gedekt lessenaardak en een bakgoot op consoles. De kolom op de hoek van het portiek is bijzonder rijk geornamenteerd. Het dakschild is voorzien van een modern zolderraam en een forse schoorsteen met een fraai gedecoreerd schoorsteenanker.

Rechterzijgevel (Zuidgevel):

De in kruisverband gemetselde kopgevel van het bouwdeel B heeft op de begane grond een grote vensteropening onder een steens segmentboog die is opgenomen in een lijst van siermetselwerk.

Het boogveld is eveneens voorzien van siermetselwerk, de hardstenen onderdorpel is opgenomen in een rollaag van donkergrijze bakstenen. Het venster heeft een breed, tweeruits middenraam met aan weerszijden een smal raam, alle voorzien van een bovenlicht. Het kozijnhout is voorzien van een fraaie profilering. De vensteropening op het zolderniveau heeft een steens segmentboog, een van siermetselwerk voorzien boogvlak en een hardstenen onderdorpel. Het venster heeft twee stolpramen. De windveer van het buiten het gevelvlak uitkragende dakvlak is voorzien van een fraai gedecoreerde hanenbalk en makelaar. Het deel van de zuidgevel dat behoort tot het bouwdeel A is ter linkerzijde van het bouwdeel B voorzien van een smal en hoog venster met een hardstenen onderdorpel, de bakstenen plint afgedekt met geglazuurde stenen is net als de lijst onder de bakgoot over dit deel van de gevel doorgezet. Het deel van de gevel ter rechterzijde van het bouwdeel B gaat schuil achter het eenlaagse bouwdeel C. De zuidgevel van het bouwdeel C, die ten opzichte van de kopgevel van het bouwdeel B ongeveer dertig centimeter terug ligt, is voorzien van een deur- en een vensteropening onder een steens rollaag. De rollaag is afgedekt met een uitkragende strekkenlaag van donkergrijze bakstenen.

Achtergevel (Oostgevel):

De achtergevel van de bouwdelen A en B gaan grotendeels schuil achter het eenlaags bouwdeel C en de dwars hierop gebouwde schuur. De in kruisverband gemetselde achtergevels van de bouwdelen A en B zijn voorzien van een kroonlijst die identiek is aan de lijst van de voorgevel. In het risalerende deel van de gevel van het bouwdeel A is een steens segmentboog met een hardstenen sluitsteen en een boogveld van siermetselwerk zichtbaar. Deze segmentboog is opgenomen in een lijst van siermetselwerk. Ter linkerzijde van de boog is een zwaar geornamenteerd sieranker zichtbaar. In de achtergevel van het bouwdeel C is een smalle gevelopening met daarachter een driezijdig venster zichtbaar. Deze gevel is voorzien van een mastiekgoot.

Linkerzijgevel (Noordgevel):

De noordgevel is alleen vanaf het water zichtbaar.

Interieur:

Het interieur maakt geen deel uit van deze verkenning.

Redengevende omschrijving

Het dijkhuis aan de Graaf van Solmsweg heeft monumentale waarde vanwege de gevels, de bouwstijl, de bouwmassa, de situering en het ensemble. Het pand heeft bouw- en kunsthistorische betekenis vanwege de belangwekkende balklagen in het pand. De sociaal- en cultuurhistorische betekenis is groot, het pand is representatief als dijkwoning en heeft een belangrijke opdrachtgever, bouwheer en/of ontwerper.

Gemeente 's-Hertogenbosch

Bossche Encyclopedie |

Nummer:	18
Postcode:	5221 BN
BAG-ID:	0796200000361237
Perceel:	HTG00-R-1326

Soort:	Gemeentelijk monument
Nummer:	SOM0054

Engelen, Graaf van Solmsweg 18

huidige functie: woonhuis